heupfractuur
INLEIDING
Heupfracturen zijn ernstige orthopedische letsels, meestal worden ze veroorzaakt door een val doch spontane fracturen van de heup zijn ook mogelijk. Meestal komen ze voor bij mensen op ouder leeftijd alhoewel ook jonge patiënten het slachtoffer ervan kunnen worden. Vroeger werden deze fracturen door middel van een tractie behandeld, dit gaf evenwel zoveel complicaties dat actueel quasi steeds voor een operatieve ingreep wordt gekozen, hierdoor kan de patiënt zeer snel worden gemobiliseerd en vermindert de kans op ernstige aandoeningen van hart, bloedvaten en longen.
Naarmate de leeftijd vordert wordt het kraakbeen brozer en treedt er een klassieke slijtage of artrose van het heupgewricht op.
Doordat er een slijtage optreedt en het kapsel van de heup ook wat stijver wordt, vermindert de beweeglijkheid en treden pijnklachten op.
Het komt dus vaak voor dat er al pijn en een verminderde functie van de heup was voor de val.
De heupfractuur
De subcapitale heupfractuur
Bij een val, meestal struikelt de patiënt over een losliggend tapijt of een elektriciteitsdraad, treedt een zodanige kracht op dat de heupkop afbreekt. Door osteoporose of botontkalking ontstaat vaak een zwakke plaats net onder heupkop zodat daar een breuk ontstaat.
fractuur van de heup net onder de heupkop
De pertrochantere fractuur
De breuk kan ook een paar centimeter verder naar onder toe ontstaan, de zogenaamde pertrochantere dijbeen fractuur, dit is voornamelijk voor de operatieve behandeling van belang.
complexe breuk van het bovenste deel van het dijbeen,
de pertrochantere fractuur
De initiËle behandeling
Bij de opname in het ziekenhuis is het van belang zo snel mogelijk de breuk te stabiliseren door middel van een tractie. Hiervoor wordt een kleefverband aangebracht tot aan de knie ongeveer dat daarna aan een gewicht wordt opgespannen. Hierdoor vermindert de beweging van de botstukken ten opzichte van elkaar en kunnen we de pijnklachten sterk doen verminderen. Deze constructie blijft tot het moment van de operatieve ingreep.
Op de spoedopname wordt ook al een infuus geplaatst en wordt gestart met pijnmedicatie.
De Ingreep zelf
De breuken van de heup situeren zich dus voornamelijk in en rond de nek van het dijbeen, in veel gevallen is er dus ook een ernstige bedreiging van de bloedvoorziening van de heupkop zodat uw orthopedist zal voorstellen om de heupkop niet te fixeren op het dijbeen maar wel om de heup te vervangen door een kunstheup. Het risico op een avasculaire necrose van de heupkop is immers te groot: door het verlies aan doorbloeding gaat de heupkop langzaam kapot en dringt zich een nieuwe ingreep op.
Er zijn twee behandelingsmogelijkheden.
De bipolaire of hemiarthroplasty prothese
Bij een fractuur van de heup komt het vaak voor dat het bekken gedeelte,de kom of het acetabulum genaamd, nog intact is wat het kraakbeen betreft. Op die manier hoeft daar niets operatief te gebeuren en kan de bol van de heupprothese tegen de kraakbeenlaag van de kom van het bekken glijden. Dit is minder tijdsrovend dan het plaatsen van een totale heupprothese.
De steel wordt in het beenmergkanaal van het dijbeen geplaatst, gecementeerd of cementloos. Op de steel past een klein metalen kopje dat op zijn beurt in een grote metalen schelp, aan de binnenzijde met polyethyleen of plastiek bekleed, past. Beide componenten kunnen ten opzichte van elkaar bewegen.
 |
 |
de componenten voor de |
de bipolaire |
De totale prothese
Hierbij wordt niet alleen de heupkop vervangen maar wordt ook een prothesecomponent in het bekken geplaatst, dan spreken we over een totale heupprothese.
De dagen na de ingreep
De operatiedag zelf
De continue verdoving uit de ruggenprik of de pijnpomp is nog aanwezig, dit geeft een zeer goede aanpak van de pijnklachten. Patiënt ligt in bed met een driehoekig kussen tussen de benen dat ongeveer 4 dagen ter plaatse zal blijven. Dit maakt dat de patiënt de benen niet kan over elkaar leggen en het risico op een luxatie of ontwrichting van de heup wordt tegengegaan. Onder de hielen ligt een waterzak om doorligwonden te vermijden, een speciale matras is voorzien om doorligwonden aan de stuit tegen te gaan. Toch zien we soms doorligwonden optreden, ondanks alle goede zorgen en voorzorgsmaatregels, dit door de soms precaire algemene toestand van de patiënt.
Dag 1 en 2
Naarmate het mogelijk is wordt de patiënt na het verwijderen van de pijnpomp opgezet in de zetel, onder begeleiding van de verpleegsters en de fysiotherapeut.
Tevens wordt op deze dag een controle RX opname van de heup uitgevoerd.
RX opname van de heup
De derde dag na de operatie
De dag na de operatie komt u alweer uit bed met behulp van de kinesist.
U mag dan staan en ook al een klein stukje lopen. Bij het staan en lopen mag u direct met uw volle gewicht uw geopereerde heup belasten.
Bij het staan en lopen maakt u gebruik van een rekje nadat u eerst tussen twee baren, met behulp van de kinesist, hebt leren stappen.
Op de dienst fysiotherapie wordt gestart met de revalidatie, dit houdt in dat er meer gedaan wordt dan alleen leren stappen: uw heup wordt gemobiliseerd, ijspakkingen worden aangelegd, spieroefeningen worden uitgevoerd.
De vierde dag na de operatie
Bij deze patiënten waarbij het praktisch haalbaar is (voldoende steunname, goede spierkracht, goede algemene toestand) wordt nu overgegaan tot het leren stappen met een paar krukken.
Het is zeer sterk aangewezen om zoveel mogelijk op te zitten in de zetel, hiermee vergroot de beweeglijkheid van de heup en neemt de normale spierfunctie weer toe, ondertussen vermindert ook de kans op complicaties die optreden bij langdurig stilliggen in bed.
De zevende dag na de operatie
Het gaan met krukken is voor de meeste patiënten al niet echt een probleem meer, de bedoeling is dan ook dat hij/zij zelf gaat stappen in de gang, met een beetje hulp en begeleiding van familie.
Tot aan het ontslag
De bedoeling van uw verdere revalidatie is het zo snel mogelijk herwinnen van een goede mobiliteit en spierkracht van de geopereerde heup, de kinesisten zullen u nu nog een aantal zaken aanleren die in het dagdagelijkse leven van belang zijn.
Sommige patiënten kunnen al met één kruk stappen en de evolutie naar het stappen zonder krukken is bij een paar al ingezet, hou echter steeds voor ogen dat iedere revalidatie verschillend is en laat de moed niet zakken als het bij u wat minder vlot zou gaan.
Het kine team heeft ook aandacht voor het aanleren van dagdagelijkse activiteiten: trappen lopen, het aan- en uitkleden, een douche nemen op een veilige manier, etc.